จิตวิทยาพัฒนาการ คือ จิตวิทยาอีกประเภทหนึ่ง ที่มุ่งเน้นศึกษาพฤติกรรมของมนุษย์ในวัยต่างๆ ศึกษาเพื่อให้รู้ว่าบุคคลเหล่านั้นมีพัฒนาการเป็นมาอย่างไร ในแต่ละช่วงวัยเกิดการเปลี่ยนแปลงอะไรขึ้นบ้าง สาเหตุของการเกิดคืออะไร เป็นต้น
ความสำคัญของจิตวิทยาวิทยาการ ที่มีต่ออาชีพ ‘ครู’
จุดประสงค์ของจิตวิทยาพัฒนาการ คือ การศึกษาพร้อมมีความเข้าใจในบุคคล ได้เข้าใจถึงสติปัญญา , จิตใจ , ร่างกาย , อารมณ์ , สังคม รวมทั้งความต้องการของบุคคลแต่ละวัย ทำให้บุคคลสามารถปรับตัวได้ดีขึ้น ตลอดจนดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างมีความสุข
สำหรับอาชีพครู จะช่วยทำให้เกิดความเข้าใจในกระบวนการต่าง ๆ ของการเจริญเติบโตของเด็กได้ดี ทำให้ครูสามารถส่งเสริมเด็กๆ ให้เกิดพัฒนาการในด้านต่างๆได้เป็นอย่างดี อีกทั้งยังจัดกิจกรรมการเรียนรู้ต่างๆ ให้มีความสอดคล้องไปกับวุฒิภาวะ รวมทั้งระดับพัฒนาการ ซึ่งส่งผลต่อการเรียนรู้ได้ดีที่สุด
พัฒนาการ คือ อะไร ?
พัฒนาการ คือ การเปลี่ยนแปลงซึ่งเกิดขึ้นอย่างเป็นระเบียบ อันเป็นการเปลี่ยนแปลงที่มีความเจริญก้าวหน้าของบุคคล อันเป็นผลที่สืบเนื่องมาจากวุฒิภาวะ รวมทั้งประสบการณ์ ที่เกิดขึ้นตลอดชีวิตตั้งแต่แรกเกิด
ลักษณะเฉพาะตัวของพัฒนาการ
การพัฒนาการจะเกิดขึ้น ในลักษณะที่มีความลากยาวต่อเนื่องกัน โดยจะมีการดำเนินงานไปตามแต่ล่ะลำดับขั้นพัฒนาการ ซึ่งจะเกิดขึ้นในทุกช่วงเวลาของชีวิต
- พัฒนาการตามแบบฉบับของตัวเอง คือ อัตราพัฒนาการของแต่ละบุคคลก็มีความแตกต่างกัน
- พัฒนาการในอัตราที่ไม่เท่ากัน คือ การเจริญเติบโตของแต่ละคนไม่เท่ากัน แน่นอนว่าวัยเด็กเล็กจะมีอัตราการพัฒนาการเร็วกว่าเด็กโต
- พัฒนาการทิศทางเฉพาะ ซึ่งจะเป็นไปตามแนวศีรษะจรดลงไปสู่ปลายเท้า
2 องค์ประกอบของพัฒนาการ
- วุฒิภาวะ คือ ความเจริญเติบโตทั้งทางร่างกาย – จิตใจ
- การเรียนรู้ คือ การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม ที่เกิดจากประสบการณ์หรือการฝึกหัด ซึ่งส่งผลกระทบให้เกิดการพัฒนาในอนาคต
ตามหลักจิตวิทยา การพัฒนาการของมนุษย์สามารถแบ่งออกได้เป็นกี่ด้าน ?
นักจิตวิทยา แบ่งพัฒนาการออกเป็น 4 ด้าน ได้แก่…
- พัฒนาการทางด้านร่างกาย คือ การเปลี่ยนแปลงในเรื่องของขนาด , รูปร่าง , โครงสร้างของร่างกาย , กล้ามเนื้อ , กระดูก , ส่วนสูง ตลอดจนประสิทธิภาพของประสาทต่างๆทั่วร่างกาย
- พัฒนาการทางด้านสติปัญญา คือ ความรู้ , ความจำ , ปัญญา และความคิด
- พัฒนาการทางด้านอารมณ์ คือ ความรู้สึก , ทัศนคติ และค่านิยม
- พัฒนาการทางด้านสังคม คือ การปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อม
ความแตกต่างของบุคคล ล้วนเกิดขึ้นมาจากพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม โดยการทั้ง 2 สิ่งนี้ เข้ามามีบทบาทร่วมกัน ก็กลายมาเป็นปัจจัยกำหนดพัฒนาการของคน นั่นเอง
- พันธุกรรม คือ การถ่ายทอดลักษณะทางชีวิวิทยา ผ่านทางเซลล์สืบพันธุ์
สิ่งแวดล้อม คือ ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกนี้ ทั้งมีชีวิตและไร้ชีวิต อันมีอิทธิพลอย่างใหญ่หลวงต่อมนุษย์ อีกทั้งยังปรุงแต่งชีวิตในรูปลักษณะต่าง ๆ ได้อีกด้วย